Raszka, kolebka serbskiego państwa

Położona w południowo-wschodniej części kraju, przyciąga przepięknym krajobrazem, dobrze zachowanymi zabytkami i orientalnymi naleciałościami. „Stari Ras i Sopoćani” - pod taką nazwą w 1979 roku na listę UNESCO wpisany został kompleks obiektów-pozostałości po pierwszym państwie serbskim, Księstwie Raszki, założonym przez króla Stefana Nemanję. Prezentujemy najistotniejsze z zabytków tworzących kompleks.


Foto: Pudelek (Marcin Szala) - Praca własna, Link Stari Ras

Pierwszym, a zarazem jedynym świeckim obiektem kompleksu jest Stari Ras, stolica Księstwa Raszki. Założona została w IX wieku i pełniła funkcję siedziby Nemanjiciów, w XII wieku urastając do rangi centrum państwa. Dzieliła się na dwie części: zamek, z którego do dziś ostały się jedynie ruiny murów obronnych i jaskinia z monastyrem Świętego Archanioła oraz nieco lepiej zachowaną osadę handlową Trgovište. Wraz z rozwojem państwa, które stopniowo przesuwało się na północ Ras tracił na znaczeniu, zupełnie upadając w XV wieku, po założeniu przez Turków Nowego Pazaru.

Sopoćani

Młodszym i znacznie lepiej zachowanym obiektem jest monaster Sopoćani. Założony w XIII wieku przez króla Stefana Urosza jest najważniejszym zabytkiem regionu. Centrum zespołu klasztornego stanowi cerkiew św. Trójcy zbudowana w stylu raszkańskim, łączącym elementy bizantyjskie ze stylem zachodnioeuropejskim. Freski zachowane wewnątrz świątyni stanowią najcenniejsze tego rodzaju malowidła w kraju oraz jedne z najznakomitszych w Europie. Monaster, opuszczony w trakcie migracji wywołanych zagrożeniem tureckim popadał w ruinę aż do 1926 roku, kiedy podjęto prace renowacyjne.

Słupy św. Jerzego

Monaster Słupy św. Jerzego, którego nazwa pochodzi od wież-dzwonnic, powstał około 1170 roku jako wyraz wdzięczności króla Stefana Nemanji dla św. Jerzego, który miał pomóc mu zwyciężyć w walce o władzę. W cerkwi klasztornej, zbudowanej w stylu raszkańskim znajduje się grobowiec króla Stefana Dragutina oraz XIII-wieczne freski, z których najcenniejszym jest portret św. Jerzego na koniu. Podobnie jak Sopoćani, klasztor ten opuszczony został pod koniec XVII wieku i stopniowo popadał w ruinę. Obecnie jest remontowany.

Cerkiew Apostołów Piotra i Pawła

Najstarsza świątynia w kraju znajduje się na przedmieściach Nowego Pazaru. Nie ma pewnych informacji co do daty jej powstania – z pewnością istniała już w X wieku. Zbudowana na fundamentach wcześniejszej świątyni z VI wieku, w której odnaleziono grobowiec iliryjskiego księcia, jest jedynym w całości zachowanym obiektem w Serbii sprzed okresu panowania dynastii Nemanjiciów. Wewnątrz cerkwi zobaczyć można pozostałości fresków, z których najstarsze datowane są na IX wiek, a wokół malutkiej świątyni cmentarz z archaicznymi nagrobkami.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

autor: Marta Kasprzak
23 października 2016 r.